Een nationaal emissieplafond voor de sectoren onder de Effort Sharing Regulation (ESR) (gebouwde omgeving, mobiliteit, kleine industrie en landbouw) is één van de voorstellen uit het IBO-Klimaat in maart 2023. In dit rapport onderzoeken wij op welke wijze dit beleidsinstrument kan worden ingevoerd als effectief borgingsmechanisme voor de nationale emissiereductiedoelen.
In dit onderzoek zijn drie varianten van een ESR-plafond uitgewerkt. Een sector-overkoepelend plafond met handel stimuleert emissiereductie via de meest kosteneffectieve maatregelen. Deelplafonds per sector geven meer mogelijkheden tot bijsturen per sector, maar zijn minder kostenefficiënt en de uitvoering is complexer.
Een emissieheffing met dispensatierechten is een variant die, in tegenstelling tot de andere varianten, niet de maximaal toelaatbare uitstoot vaststelt, maar de uitstoot waarover geen emissieheffing hoeft te worden betaald, zoals bij de huidige CO2-heffing voor de industrie. De borgende werking is hierdoor minder dan bij varianten 1 en 2.
In het onderzoek worden verder de vormgevingskeuzes, de interacties met andere beleidsinstrumenten, de uitvoering en de effecten op emissiereductie en lasten uitgewerkt. De belangrijkste afwegingen in de vormgeving van een ESR-plafond zijn die van zekerheid in maximumprijs versus borging van de klimaatdoelen, afweging tussen efficiënte emissiereductie of sturen op sectoren en toedeling van rechten via een veiling of gratis allocatie. Het afwegen van de verschillende belangen vergt politieke keuzes.