Rapport

De prijs van groeiend energiegebruik; Prijsmechanismen achter het toenemende gebruik van energie

De prijs van energie, uitgedrukt in dubbeltjes per kubieke meter gas of centen per kilowattuur, is de laatste tien jaar licht gestegen, vooral als gevolg van belastingen en heffingen. Als we echter kijken naar de kosten van energiefuncties, zeg maar de prestaties die met behulp van energie worden geleverd, dan verandert de zaak en blijkt dat de kosten in feite zijn gedaald. Functies als koelen, vriezen, (af)wassen, drogen en verlichten zijn veel goedkoper geworden, omdat de kosten voor aanschaf van de bijbehorende apparaten zijn gedaald. De prijsdaling van energiefuncties verklaart voor een belangrijk deel waarom het energieverbruik nog steeds stijgt, zo blijkt uit het onderzoek ‘De prijs van groeiend energiegebruik – mechanismen achter het toenemend gebruik van energie’.
Wat heeft dat nu voor consequenties voor het beleid? Een pijler van het huidige energiebeleid is verbetering van de energie-efficiency. Als het gaat om het verlagen van het energieverbruik is dat een ‘mixed blessing’. Als de efficiency-verbetering tot resultaat heeft dat de kosten van energiefuncties dalen, wordt een deel van de verbetering opgesoupeerd door een groei van het verbruik. Plastisch geformuleerd zou je kunnen zeggen dat mensen hun spaarlamp langer laten branden omdat deze energiezuinig is. Naar schatting lekt op die manier nu zo’n 15% van de efficiency-verbetering weg.
Weglekken is te voorkomen door ervoor te zorgen dat de efficiency-verbetering niet samengaat met een daling van de kostprijs van energiefuncties, bijvoorbeeld door deze af te dwingen via regulerende normstelling, of door een snelle introductie van schone energie (die duurder is dan energie van fossiele oorsprong).

Het onderzoek is een bouwsteen voor een brug tussen de wijzen waarop het CPB en ECN het energiegebruik analyseren; beide instituten waren vertegenwoordigd in de begeleidingscommissie. Verder heeft het project een interessante dataset opgeleverd over elektrische functies in huishoudens, waarbij gegevens uit vele bronnen zijn samengevoegd tot tijdreeksen over de periode 1987-1997. Tenslotte is er een model ontwikkeld dat ex post is getoetst met macrogegevens over de periode 1980-1997.

Meer over